Eνα παιδί που δεν έχει επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες δυσκολεύεται να παίξει ομαδικά, να αποκτήσει και να διατηρήσει φίλους, να προσαρμοστεί στο εκάστοτε σχολικό πλαίσιο και γενικά να ακολουθεί κανόνες και διαδικασίες. Πιο συγκεκριμένα, η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με διαταραχές, όπως ο Αυτισμός ή η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας, δεν συντελείται ως αποτέλεσμα τυπικής ωρίμανσης αλλά ως μια μαθημένη συμπεριφορά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η σοβαρή έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων αποτελεί συχνά μεγαλύτερο πρόβλημα από τις μαθησιακές δυσκολίες καθώς επηρεάζει τη γενικότερη εικόνα του ατόμου.
Τομείς των Κοινωνικών Δεξιοτήτων
Διαπροσωπικές σχέσεις
Αναλυτικότερα, οι διαπροσωπικές σχέσεις σχετίζονται με την κοινωνική αλληλεπίδραση του παιδιού και τους τρόπους που πρέπει να ενεργήσει ώστε να αναπτύξει δεσμούς με άλλους ανθρώπους και συνομηλίκους.
Επικοινωνία
Η Επικοινωνία αναφέρεται στην ικανότητα ενός ατόμου να εκδηλώνει τα συναισθήματά, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο, αναλόγως με τις εκάστοτε κοινωνικές περιστάσεις.
Υπευθυνότητα
Η υπευθυνότητα είναι μια βασική προϋπόθεση για ένα άτομο ώστε να γίνεται αποδεκτό από διάφορες κοινωνικές ομάδες και αφορά την εκτέλεση εντολών, την ολοκλήρωση των εργασιών και τη συνέπεια, χαρακτηριστικά τα οποία είναι απαραίτητα για την μετέπειτα σχολική και επαγγελματική του πορεία.
Αυτοέλεγχος – Αυτοεκτίμηση
Τέλος, ο αυτοέλεγχος και η αυτοεκτίμηση σχετίζονται με την εικόνα που έχει διαμορφώσει το κάθε άτομο για τον εαυτό του και πως αυτή επηρεάζεται από διάφορους εξωτερικούς παράγοντες, όπως η διαχείριση μίας αποτυχίας.
Χρήση Κοινωνικών Ιστοριών Και Παιχνιδιού
Η κοινωνική ιστορία αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τη διδασκαλία των κοινωνικών δεξιοτήτων. Πρόκειται για μια οπτικοποιημένη περιγραφή μιας κοινωνικής κατάστασης, παρέχοντας όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το πώς θα ανταπεξέλθει σε αυτή.
Η χρησιμοποίηση τους μπορεί να γίνει με σκοπό την προετοιμασία του ατόμου σε επικείμενες αλλαγές και νέες ρουτίνες στο σχολείο και στο σπίτι εξηγώντας τα αίτια της συμπεριφοράς των άλλων, διδάσκοντας κοινωνικές δεξιότητες.
Για παράδειγμα, το παιδί προετοιμάζεται για τη μετάβαση σε νέο σχολικό πλαίσιο, για την απουσία του γονέα, για την επικείμενη επίσκεψη στο γιατρό, για τον ερχομό ενός νέου μέλους στην οικογένεια ακόμα και για μια απλή διαδικασία, όπως το πλύσιμο των χεριών.
Το παιχνίδι από την πλευρά του αποτελεί έναν ιδανικό τρόπο εκμάθησης των κοινωνικών δεξιοτήτων καθώς αποτελεί μια ευχάριστη διαδικασία για τα παιδιά. Μέσα από τα ομαδικά παιχνίδια, το παιδί μαθαίνει βασικές αρχές, όπως ομαδικότητα, συνεργασία, υπομονή τις οποίες γενικεύει και χρησιμοποιεί σε όλες τις πτυχές της ζωής του. Τα ομαδικά παιχνίδια, όπως τα παιχνίδια ρόλων και τα επιτραπέζια παιχνίδια μπορούν να εφαρμοστούν και από τους γονείς τόσο εντός όσο και εκτός σπιτιού ώστε να ενισχυθούν οι αντίστοιχες δεξιότητες.
Τέλος, η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων δεν ολοκληρώνεται σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Είναι μια διαδικασία η οποία ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ατόμου και συνεχίζεται καθ όλη τη διάρκεια της προσχολικής και σχολικής ζωής του. Υπάρχουν δε, περιπτώσεις παιδιών που η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων διαρκεί ακόμα πιο μεγάλο διάστημα. Γενικά σε όσες περιπτώσεις οι γονείς αδυνατούν να βρουν τον τρόπο να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους σε αυτές, μπορούν να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό.
anaptyxi_k.d.jpg
Eνα παιδί που δεν έχει επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες δυσκολεύεται να παίξει ομαδικά, να αποκτήσει και να διατηρήσει φίλους, να προσαρμοστεί στο εκάστοτε σχολικό πλαίσιο και γενικά να ακολουθεί κανόνες και διαδικασίες. Πιο συγκεκριμένα, η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με διαταραχές, όπως ο Αυτισμός ή η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας, δεν συντελείται ως αποτέλεσμα τυπικής ωρίμανσης αλλά ως μια μαθημένη συμπεριφορά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η σοβαρή έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων αποτελεί συχνά μεγαλύτερο πρόβλημα από τις μαθησιακές δυσκολίες καθώς επηρεάζει τη γενικότερη εικόνα του ατόμου.
Τομείς των Κοινωνικών Δεξιοτήτων
Αναλυτικότερα, οι διαπροσωπικές σχέσεις σχετίζονται με την κοινωνική αλληλεπίδραση του παιδιού και τους τρόπους που πρέπει να ενεργήσει ώστε να αναπτύξει δεσμούς με άλλους ανθρώπους και συνομηλίκους.
Η Επικοινωνία αναφέρεται στην ικανότητα ενός ατόμου να εκδηλώνει τα συναισθήματά, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο, αναλόγως με τις εκάστοτε κοινωνικές περιστάσεις.
Η υπευθυνότητα είναι μια βασική προϋπόθεση για ένα άτομο ώστε να γίνεται αποδεκτό από διάφορες κοινωνικές ομάδες και αφορά την εκτέλεση εντολών, την ολοκλήρωση των εργασιών και τη συνέπεια, χαρακτηριστικά τα οποία είναι απαραίτητα για την μετέπειτα σχολική και επαγγελματική του πορεία.
Τέλος, ο αυτοέλεγχος και η αυτοεκτίμηση σχετίζονται με την εικόνα που έχει διαμορφώσει το κάθε άτομο για τον εαυτό του και πως αυτή επηρεάζεται από διάφορους εξωτερικούς παράγοντες, όπως η διαχείριση μίας αποτυχίας.
Χρήση Κοινωνικών Ιστοριών Και Παιχνιδιού
Η κοινωνική ιστορία αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τη διδασκαλία των κοινωνικών δεξιοτήτων. Πρόκειται για μια οπτικοποιημένη περιγραφή μιας κοινωνικής κατάστασης, παρέχοντας όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το πώς θα ανταπεξέλθει σε αυτή.
Η χρησιμοποίηση τους μπορεί να γίνει με σκοπό την προετοιμασία του ατόμου σε επικείμενες αλλαγές και νέες ρουτίνες στο σχολείο και στο σπίτι εξηγώντας τα αίτια της συμπεριφοράς των άλλων, διδάσκοντας κοινωνικές δεξιότητες.
Για παράδειγμα, το παιδί προετοιμάζεται για τη μετάβαση σε νέο σχολικό πλαίσιο, για την απουσία του γονέα, για την επικείμενη επίσκεψη στο γιατρό, για τον ερχομό ενός νέου μέλους στην οικογένεια ακόμα και για μια απλή διαδικασία, όπως το πλύσιμο των χεριών.
Το παιχνίδι από την πλευρά του αποτελεί έναν ιδανικό τρόπο εκμάθησης των κοινωνικών δεξιοτήτων καθώς αποτελεί μια ευχάριστη διαδικασία για τα παιδιά. Μέσα από τα ομαδικά παιχνίδια, το παιδί μαθαίνει βασικές αρχές, όπως ομαδικότητα, συνεργασία, υπομονή τις οποίες γενικεύει και χρησιμοποιεί σε όλες τις πτυχές της ζωής του. Τα ομαδικά παιχνίδια, όπως τα παιχνίδια ρόλων και τα επιτραπέζια παιχνίδια μπορούν να εφαρμοστούν και από τους γονείς τόσο εντός όσο και εκτός σπιτιού ώστε να ενισχυθούν οι αντίστοιχες δεξιότητες.
Τέλος, η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων δεν ολοκληρώνεται σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Είναι μια διαδικασία η οποία ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ατόμου και συνεχίζεται καθ όλη τη διάρκεια της προσχολικής και σχολικής ζωής του. Υπάρχουν δε, περιπτώσεις παιδιών που η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων διαρκεί ακόμα πιο μεγάλο διάστημα. Γενικά σε όσες περιπτώσεις οι γονείς αδυνατούν να βρουν τον τρόπο να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους σε αυτές, μπορούν να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό.