Γνωστικές Έννοιες: Η Χρησιμότητα και Συμβουλές για την ανάπτυξη τους.

Οι γνωστικές έννοιες είναι λέξεις που απεικονίζουν το χώρο (δηλ., πάνω/κάτω), την ποσότητα (δηλ., πολύ/ λίγο), την ποιότητα (δηλ., μεγάλο/μικρό), το χρόνο (δηλ., παλιό/νέο), και τα συναισθήματα (δηλ., ευτυχισμένος/λυπημένος). Η κατανόηση των γνωστικών εννοιών από τα παιδιά, παίζει καθοριστικό ρόλο στη  σχολική επιτυχία. Αυτές διδάσκονται συνήθως σε ένα παιδί κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών και μαθαίνονται, είτε ακούγοντας τους ενηλίκους, είτε ακολουθώντας κάποιες εντολές, ή συμμετέχοντας σε δραστηριότητες. Η κατανόηση και η χρήση των γνωστικών εννοιών βοηθούν τα παιδιά να μαθαίνουν να διαβάζουν και να καταλαβαίνουν τι έχουν γράψει ή διαβάσει. Επίσης, βοηθούν τα παιδιά να γίνουν πιο επικοινωνιακά.

Ποια η σημασία τους;
Κατά την φοίτηση των παιδιών σε παιδικούς σταθμούς, τα παιδιά θα πρέπει να αντιλαμβάνονται τις έννοιες σαν ζεύγη. Τα παιδιά διδάσκονται τις έννοιες  με συγκεκριμένο τρόπο, παρουσιάζοντας την έννοια-στόχο με τα πιο διακριτά χαρακτηριστικά (μέγεθος, ποσότητα, υφή). Για παράδειγμα, αν το ζεύγος - στόχος είναι το χοντρό-λεπτό, τότε θα επιλέξουμε τη λέξη χοντρό, καθώς σχετίζεται περισσότερο με την έννοια του μεγέθους. Οι βασικές έννοιες είναι πολύ σημαντικές γιατί προετοιμάζουν το έδαφος για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων της ανάγνωσης και των μαθηματικών και ενδυναμώνουν το λεξιλόγιο του παιδιού.

Τι μπορώ να κάνω για να διδάξω τις έννοιες στο παιδί μου;
1.    Διαβάστε στο παιδί σας!
Υπάρχουν πολλά  βιβλία με όμοιο περιεχόμενο και ιστορίες παιδικής ηλικίας που διδάσκουν τις πρώτες γνωστικές έννοιες. Σαν γονέας ή δάσκαλος, αρχίστε με τη χρησιμοποίηση μιας εικόνας και μιας φράσης, π.χ. «Πού είναι η γάτα; Είναι πάνω στο κρεβάτι». Κατόπιν, προτρέψτε το παιδί να σας πει τι είναι πάνω το κρεβάτι. Σαν δραστηριότητα γενίκευσης, πηγαίνετε γύρω από το δωμάτιο και βρείτε τα πράγματα που είναι πάνω σε κάτι και τα πράγματα που είναι κάτω από κάτι.  
2.    Παίξτε το παιχνίδι, «Ο Κατάσκοπος»: Χρησιμοποιήστε γνωστικές έννοιες στις ενδείξεις σας. Θα μπορούσατε να πείτε, «Βλέπω  κάτι που είναι κενό». Για περισσότερη εξάσκηση, ενθαρρύνετε τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν τις έννοιες όταν είναι η σειρά τους.
3.    Χρησιμοποιήστε δραστηριότητες ζωγραφικής. Δώστε τις οδηγίες στα παιδιά χρησιμοποιώντας τις βασικές έννοιες. Παραδείγματος χάριν, μπορείτε να πείτε, «Χρωματίστε  κόκκινη τη μεγάλη σφαίρα και πράσινη τη μικρή σφαίρα». Όταν τα παιδιά τελειώσουν, οι εικόνες πρέπει να είναι ίδιες. Επιτρέψτε στα παιδιά να συγκρίνουν τις εικόνες και να εξηγήσουν τι έκαναν.
4.    Χρήση πραγματικών αντικειμένων. Για τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολία στην κατανόηση και χρήση των βασικών εννοιών, χρησιμοποιήστε αληθινά  αντικείμενα. Ξεκινήστε με ένα κιβώτιο με αντικείμενα και  ζητήστε  από το παιδί να ακολουθήσει τις οδηγίες, όπως «Βάλε το κουτάλι στο φλιτζάνι». Καθώς το παιδί προχωράει, ζητήστε του να σας επαναλάβει τι κάνει.

Οι βασικές έννοιες είναι δομικές μονάδες και παίζουν καθοριστικό ρόλο στη σχολική επιτυχία. Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει αυτές τις έννοιες αξιοποιώντας την αγάπη του για το παιχνίδι και τα παραμύθια!