Σημασιολογία : ορόσημα & συμβουλές

Πως ορίζεται;

Η σημασιολογία ορίζεται το περιεχόμενο της γλώσσας – η απόκτηση μιας νέας γνώσης, η σημασία της. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, η ανάπτυξη της σημασιολογίας στηρίζεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ της ήδη υπάρχουσας γνώσης και της νέας πληροφορίας (Δ. Νικολόπουλος 2008).

Ενδεικτικά ένα παιδί σύμφωνα με τα αναπτυξιακά ορόσημα:

  • Από 6-9 μηνών καταλαβαίνει το ‘όχι’, ανταποκρίνεται σε ορισμένα οικεία αντικείμενα όταν κάποιος του τα κατονομάσει, μιμείται τον ήχο κουδουνιού, διατηρεί τη προσοχή του για ένα λεπτό σε εικόνα ενώ του κατονομάζουν.
  • Από 9-12 μηνών παράγει τις πρώτες πραγματικές λέξεις
  • Ενώ μόλις 1,5 ετών χρησιμοποιεί από 3 μέχρι 20 λέξεις, προσδιορίζει από μια ομάδα δύο ή περισσότερα αντικείμενα σε εικόνες.
  • Από 1,5 ετών κατανοεί περίπου 300 λέξεις, την έννοια του ναι/όχι όταν ερωτηθεί.
  • Ενώ 2 ετών κατανοεί περίπου 500 λέξεις, ακούει 5 με 10 λεπτά μια ιστορία, αναγνωρίζει ρηματικές ενέργειες σε εικόνες, αντιλαμβάνεται ποσότητες ‶ένα – όλα″.
  • Στα 3 έτη κατανοεί περίπου 900 λέξεις, δείχνει σε εικόνες 10 αντικείμενα και γνωρίζει τη χρήση τους και εκτελεί δραστηριότητες της καθημερινότητας,
  • Στα 4 έτη ξέρει πιο σύνθετες χωρικές έννοιες, απαντάει σε ερωτήσεις ρηματικών ενεργειών, ορίζει τη σημασία 4 λέξεων ως προς τη χρήση τους.
  • Στα  5 έτη ρωτάει τη σημασία λέξεων, επαναλαμβάνει αλληλουχίες όπως τις ημέρες τις εβδομάδας, λέει με ακρίβεια μεγάλες ιστορίες.
  • Στα 6 έτη καταλαβαίνει χρονικές έννοιες, αλλά μπορεί και περιγράφει τοποθεσίες με αυτές, πιο σύνθετες χωρικές έννοιες, 
  • Στα 7 έτη καταλαβαίνει σύνθετες χρονικές έννοιες (μήνες/εποχές),  αφηγείται το καθημερινό του πρόγραμμα και απαντά σε ερωτήσεις με προσωπικά στοιχεία (οδό & αριθμό κατοικίας).

Που μας βοηθάει;

Αποκτώντας μια γνώση δημιουργούμε το υπόβαθρο και για τις επόμενες με αποτέλεσμα την γενίκευση σε περισσότερους τομείς. Με άλλα λόγια όσο πιο αναπτυγμένη είναι η σημασιολογία σε ένα άτομο τόσο περισσότερα είναι και τα σημασιολογικά δίκτυα που αναπτύσσονται ώστε να μπορεί να ανακαλεί πληροφορίες με μεγαλύτερη ευχέρεια. Πιο συγκεκριμένα επιτυγχάνουμε : 

  • αναγνώριση και κατονομασία στοιχείων από βασικές κατηγορίες
  • κατανόηση και ταύτιση αντικειμένων
  • ταξινόμηση εννοιών σε κατηγορίες
  • εμπλουτισμός λεξιλογίου
  • γενίκευση εννοιών
  • σημασιολογικές συσχετίσεις αντικειμένων
  • χρήση χωρικών και ποσοτικών εννοιών

Τρόποι ανάπτυξης

Αρχικά για να αναπτυχθεί η σημασιολογία θα πρέπει να έχει αναπτυχθεί το λεξιλόγιο, η ακουστική κατανόηση αλλά και η ακουστική επεξεργασία. Με αυτό το τρόπο μπορούμε να ιεραρχήσουμε τους τομείς σε επιμέρους κατηγορίες ώστε να πραγματοποιήσουμε τη σημασιολογική ανάπτυξη. Ωστόσο εάν αναγνωρίζουμε πραγματικά αντικείμενα(3D) μπορούμε να μεταβούμε στην αναγνώριση αντικειμένων σε φωτογραφίες και τύπου clip art. Στη συνέχεια μαθαίνουμε να ταυτίζουμε πραγματικά αντικείμενα και εν συνεχεία αντικείμενα σε φωτογραφίες και τύπου clip art. Αφού επιτευχθούν όλα τα παραπάνω μπορούμε με το παιδί να κατονομάσουμε, να ταξινομήσουμε αλλά και να αποδώσουμε σημασιολογικά χαρακτηριστικά αντικειμένων με ή χωρίς τη χρήση εικόνων.

Γενικότερα όσο πιο βιωματική είναι η εκμάθηση κάποιου νέου αντικειμένου τόσο αποτελεσματικότερη είναι η κατανόηση και η καταγραφή ως προς τις ιδιότητες του αντικειμένου.